Phân tích cơ bản (PTCB) là một phương pháp hữu hiệu đối với các nhà đầu tư dài hạn, đầu tư giá trị. Tuy nhiên, cách tiếp cận trường phái phân tích này của nhiều nhà đầu tư thường hời hợt, qua loa dẫn tới sai lệch rất nhiều trong việc định giá, xác định bản chất nền tảng của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, nhiều nhà đầu tư vẫn đang lầm tưởng và áp dụng sai các nguyên tắc trong PTCB dẫn tới việc mua phải cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp có bề ngoài với các chỉ số cơ bản “có vẻ” rất tốt nhưng giá cổ phiếu mãi không chịu lớn. Chúng ta sẽ đi tìm hiểu các nguyên tắc khi áp dụng PTCB để tránh những sai sót trong quyết định mua bán.

Nguyên tắc số 1: PTCB chỉ tập trung nghiên cứu, xử lý các dữ liệu mang tính nền tảng như tài chính, chiến lược, ban lãnh đạo…của doanh nghiệp nhằm xác định giá trị nội tại.

Giá trị nội tại của cổ phiếu được tạo ra bởi chính hoạt động của công ty, là cơ sở quyết định giá cổ phiếu của công ty hay nói cách khác khuynh hướng thay đổi giá cổ phiếu trong dài hạn được quyết định bởi giá trị nội tại.

Công việc của các nhà đầu tư theo trường phái PTCB đó là đo lường giá trị thực của một công ty với các chỉ tiêu tài chính như: tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận; dòng tiền, những rủi ro mà công ty có thể gặp phải; chiến lược, định hướng của ban lãnh đạo…

Nguyên tắc số 2: PTCB chỉ áp dụng cho các nhà đầu tư dài hạn

Phân tích cơ bản đòi hỏi một khoảng thời gian tương đối dài để xử lý dữ liệu và chờ đợi cho giá thị trường đi tới đúng giá trị thực của cổ phiếu. Phân tích cơ bản thường liên quan đến việc phân tích dữ liệu và thông tin trải dài trong nhiều tháng tới nhiều năm, trong khi đó, phân tích kỹ thuật có thể được sử dụng trong vài ngày, hoặc thậm chí là vài phút. Dó đó, PTCB chỉ dành cho các nhà đầu tư dài hạn, tuyệt đối không thể lướt sóng cổ phiếu bằng PTCB. Sẽ có nhiều điều tồi tệ xảy đến với tài khoản của bạn nếu bạn dùng PTCB để lướt sóng cổ phiếu.

Các báo cáo tài chính chỉ được đưa ra mỗi quý 1 lần, các dữ liệu như doanh thu và lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu cũng không được hiển thị hàng ngày như giá cổ phiếu và khối lượng. Vì vậy, không được nóng vội, hãy sống chậm, cần nhiều thời gian để PTCB phát huy công năng của nó.

Nguyên tắc số 3: PTCB chỉ giúp cho nhà đầu tư có thể nhận diện được doanh nghiệp tốt hay xấu để đầu tư dài hạn chứ không giúp nhà đầu tư tìm ra được giá mua tối ưu.

Thông thường, một nhà PTCB sẽ tiến hành phân tích một cổ phiếu đang có sự tăng giá tốt (hoặc thậm chí là đang lao dốc) qua lời giới thiệu/khuyến nghị để rồi xử lý, phân tích các dữ liệu nền tảng của doanh nghiệp. Sau khi phân tích xong và định giá tương đối được cổ phiếu đó, nếu “cảm thấy” thị giá rẻ hơn nhiều so với giá trị thức, nhà đầu tư có khuynh hướng thực hiện mua ngay, bất chấp giá đang ở vùng nào. Vùng giá được nói đến ở đây có thể là vùng giá đã tăng “rất nhiều” từ giá đáy hoặc giảm “nhiều” từ đỉnh trong 52 tuần qua. “Cảm thấy”, “rất nhiều” và “nhiều” đều là nhận định đầy cảm tính, định tính, không phải định lượng. Thực tế, cái giá mà nhà đầu tư đó đã mua có thể đang ở vùng đỉnh hoặc chỉ đang lưng chừng sườn dốc của biểu đồ 52 tuần sắp tới.

Đây là nhược điểm lớn nhất của PTCB. Bạn có thể tìm ra được một doanh nghiệp tuyệt vời để đầu tư trong dài hạn (nhiều năm) nhưng bạn rất hiếm khi mua được cổ phiếu đó ở mức giá rẻ, điều mà PTKT hoàn toàn có thể làm được. Bù lại, PTKT lại không thể tìm được doanh nghiệp tốt như PTCB đã làm.

Nguyên tắc số 4: Tính tương đối của PTCB

Mức độ chính xác của kết quả phân tích các yếu tố nền tảng bị hạn chế khi phụ thuộc vào chất lượng và tính chính xác của báo cáo tài chính. Ngoài ra, PTCB không chỉ là phân tích, xử lý các số liệu liên quan đến tài chính vĩ mô, vi mô mà nó còn liên quan mật thiết tới đạo đức ban lãnh đạo doanh nghiệp. Đây là yếu tố then chốt và cần đặc biệt lưu ý nhất là ở TTCK Việt Nam vốn nhiều thị phi. Đạo đức ban lãnh đạo là biến số quan trọng nhất quyết định sự thịnh vượng của doanh nghiệp. Thiên thời, địa lợi nhưng “nhân” không hòa thì doanh nghiệp cũng chỉ mãi lẹt đẹt. Đạo đức không thể hiện qua các con số để bạn xử lý dữ liệu mà thể hiện qua các hành vi của ban lãnh đạo. Đây là một yếu tố mang tính định tính, cần nhiều kinh nghiệm để xác định rõ biến số này.

Nguyên tắc số 5: PTCB và PTKT nếu được kết hợp sẽ tăng hiệu quả đầu tư

Mặc dù có sự khác nhau cơ bản giữa hai phương pháp phân tích này, nhưng PTCB và PTKT không hề có sự xung đột.

Các quyết định lựa chọn cổ phiếu của nhà đầu tư dựa trên phân tích cơ bản nhưng việc xác định điểm mua và bán nên để phân tích kĩ thuật quyết định. PTCB và PTKT như tay và chân của một vận động viên bơi lội vậy. Họ vẫn có thể nổi và bơi chỉ bằng 2 tay hoặc chỉ 2 chân.

Trên đây là 6 nguyên tắc khi áp dụng vào PTCB. Chúc các nhà đầu tư theo trường phái này gặt hái được nhiều thành công trong đầu tư chứng khoán!